Depresyon Nedir?

Depresyon kendisini üzüntü, yaşama karşı ilgide azalma, ümitsizlik, karar vermede güçlük, iştah ve uykuda bozulmalar, sinirlilik, enerji kaybı, kendini sıkça eleştirme ve intihar düşünceleri gibi belirtiler ile gösterir. Bu belirtilere bazı fiziksel yakınmalar da eşlik eder: vücut ağrıları, mide bulantısı, baş dönmesi, baş ağrısı gibi.

Depresyon her insanda farklı seyreder. Bazı kişiler çok hafif deneyimlerken ağır seyredenler bu durumdan çok rahatsız olurlar.

Her üzgün ve boşlukta hisseden, enerjisi düşük, ilgisiz ve öfkeli birey depresyonda değildir. Depresyon diyebilmek için süresine bakılmalı ve en önemlisi önemli hayat olayından bağımsız olmalıdır. Örneğin bir yakınını kaybetmiş kişinin bu duygular ile dolu olması çok normaldir. Ayrılık yaşayan kişiler de bu gibi hisleri deneyimlerler. Depresyon ise bunlardan bağımsız ve daha ağır bir tablodur.

Günümüzde çoğu insan “depresyondayım” diyerek hastalığın yanlış anlaşılmasına sebebiyet vermektedir. “Depresif” hissetmek ile “depresyon” aynı şey değildir. Herkes zaman zaman depresif duygu durumları ile baş ederler. Depresyon ise gün içindeki basit oynamalardan çok sürekli seyreden bir depresif duygu halidir.

Depresyonun Nedenleri Nelerdir?

Depresyonun tek bir nedeni yoktur. Birçok farklı etken oluşumuna neden olur. Genetik yatkınlık, kişilerarası ilişkilerde çatışmalar, kayıplar, gün içinde aktivitelerden aldığımız ödülün azalması olabilir. Bunlara ek olarak;

- Davranışların Depresyona Etkisi

Ödül Kaybı: iş, arkadaşlık veya romantik kayıp yaşayan kişiler, ellerinde sağlıklı ve uygun başa çıkma becerileri yok ise veya bu becerileri kullanmazlar ise diğer insanlara kıyasla daha fazla depresyon eğilimindedirler.

Keyif Verici Davranışlardan Kaçınma: Depresif insanlar daha çok pasif olacakları aktiviteleri tercih ederler. Örneğin, tv izlemek, yatakta yatmak, kendi düşüncelerine dalmak gibi. Bu gibi durumları tercih edenler, aktif kişilerden (egzersiz yapan, sosyal etkileşimde bulunan, öğrenme ve üretkenlik içeren aktiviteler yapan) daha çok depresyon eğilimindedirler.

Beceri Eksiklikleri: Depresif insanlar ilişkilerini sürdürme, ilişkilerdeki çatışmalarla başa çıkmada güçlük çekerler. Güçlük çektikçe ve becerileri kullanmadıkça da bu durumların içinde kendilerini daha çok bularak depresyona daha yatkın olurlar.

Ödül ve Ceza: Bazı depresif kişiler kendilerini ödüllendirmedikleri gibi aksine cezaya layık olduklarını düşünürler. Örneğin bu insanlar kendilerini haksız yere çokça ve acımasızca eleştirirler.

Tüm bu davranış örüntüleri mutlaka depresyon ile sonuçlanmaz ama tabloya baktığımızda depresyona giren kişilerin genelde bu tip davranışlar sergilediklerini görmek mümkündür.

- Düşüncelerin Depresyona Etkisi

İşlevsiz Otomatik Düşünceler: Bu düşünceleri her birey deneyimler. Bazı kişiler bunları mantıklı bulur ve bu düşüncelere ekstra anlam yüklerler. Aslında bu düşünceler kişinin kendisi hakkında yaptığı acımasız bir eleştiri gibidir. Bireylerin deneyimledikleri duyguların yoğunluğuna göre şekillenirler. Örneğin “yetersiz biriyim”, “benim için hiçbir şey yolunda gitmez”, “başarısızım” gibi.

Uyumsuz Ruminasyon: Otomatik düşünceler ve inançlar gibi bu sayıltılar da kişinin kendisi ile çok meşgul düşüncelerini içerir. Mesela, “herkesin onayını almalıyım”, “kendi başıma kalırsam mutlu olamam” , “bir kişi bile beni sevmezse bu sevilmez olduğum anlamına gelir” gibi.

Olumsuz Kişilik ve Kendilik Kavramı: Bu kişiler sıklıkla kusurlarına odaklanırlar. Kendilerini ve sahip oldukları özellikleri küçümseyerek değersiz görme eğilimindedirler. Kendilerini aptal, çirkin, güçsüz görürler.

Bilişsel – Davranışçı Terapi Nasıl Yardım Eder?

BDT depresyon için oldukça etkili ve yapılandırılmış bir tedavidir. Tedavi süresince depresyona sebep olan ve depresyonu sürdüren davranış ve düşünce örüntüleri saptanır. Yerine yeni ve sağlıklı olanlar koyulur. Algılanan ödül ile gerçek ödül, gerçek keyif saptanır. Teknikler ve ödevler ile danışanlar daha iyi hissetmeye başlarlar. BDT danışanın etkin katılımı ile faydalı olan bir tedavi şeklidir. Özellikle terapistin verdiği ev ödevlerine gösterilen uyum tedavinin seyrini belirler.

Uzman Klinik Psikolog Nida Boğa